Brofer BTT-25-100 – Brunaloka fyrir hringlaga loftrásir (DN100)

Brofer BTT-25-100 er hringlaga brunaloka sem þjónar mikilvægu öryggishlutverki í loftræstikerfum. Hún er hönnuð til að loka loftrásum sjálfkrafa í eldi og kemur þannig í veg fyrir að eldur og reykur dreifist frá einu brunahólfi til annars í gegnum rásakerfið.

Hönnun og virkni

Lokinn er smíðaður úr galvaniseraðri stálplötu með sérstökum götunum sem draga úr hitaflutningi. Blaðið í lokunni er úr kalsíumsilíkatplötum (25 mm þykkt) og er búið einfaldri gúmmíþéttingu (lip seal) til að tryggja reykhindrun. Blaðið snýst á stálpinnum sem eru festir í bronslegum, sem tryggir áreiðanlega og jafna hreyfingu. Lokinn er hannaður til að lágmarka þrýstitap í loftrásinni.

Virkjun lokans í eldsvoða er tryggð með 72°C hitabræðivörn sem staðalbúnaði. Þegar hitabræðivörnin virkjast, lokar blaðið sjálfkrafa með fjaðrabúnaði. Brunalokan er búin tveimur innbyggðum takmörkunarofum sem gefa til kynna stöðu blaðsins (opið/lokað).

BTT-25-100 er CE merkt samkvæmt EN 15650 vottun og flokkuð samkvæmt EN 13501-3 sem EI 90/120 S. Þetta þýðir að hún uppfyllir kröfur um eldþol (integrity), hitaeinangrun (thermal insulation) í allt að 90 eða 120 mínútur (fer eftir uppsetningu) og reykhindrun (smoke seal). Hún hefur verið prófuð samkvæmt EN 1366-2 við 500 Pa þrýsting.

Notkun og uppsetning

Brunalokan hentar til uppsetningar í allar algengar byggingargerðir, svo sem stífa veggja, létt skilveggi eða stífa loftplötur. Hægt er að setja lokann í brunahólfunarvirki með öxul blaðsins bæði lóðrétt eða lárétt. Brunalokur mega einungis nota fyrir loft sem er laust við vélræn og efnafræðileg óhreinindi. Hámarks loftflæðishraði í gegnum lokann er 10 m/s. Þessi gerð er fyrir hringlaga loftrásir með nafntþvermál DN100. Mikilvægt er að öxull lokans sé innan brunahólfunarvirksins.

Öryggi og viðhald

Brunalokur eru sértækur brunavarnabúnaður og því er nauðsynlegt að fylgja nákvæmlega öllum reglum sem gilda um uppsetningu og viðhald. Þetta felur í sér þjálfun uppsetningaraðila og reglulegar rekstrarathuganir til að tryggja rétta virkni. Hægt er að fá brunalokuna með segulstýringu eða vélstýringu sem aukabúnað, til að auðvelda fjarstýringu eða samþættingu í brunaviðvörunarkerfi.

Tæknilegar upplýsingar – Brofer BTT-25-100

Í reglugerð nr. 112/2012 (byggingarreglugerð, með síðari breytingum) eru settar fram skýrar kröfur um bruna- og reyklokur í loftræstikerfum. Í 166. gr. er kveðið á um að „efni í loftstokkum og þeir íhlutar loftræsikerfa sem við koma brunavörnum, s.s. brunalokur og tilheyrandi stjórnbúnaður, skal hafa öðlast viðurkenningu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar ríkisins. Þetta þýðir að brunalokur (bruna- eða reyklokur) í loftræstikerfum verða að uppfylla kröfur sem Húsnæðis- og mannvirkjastofnun (fyrirrennari Brunamálastofnunar) setur fram, til dæmis með CE-merkingu og prófunum samkvæmt viðurkenndum stöðlum. Enn fremur kveður reglugerðin á um að loftræsikerfi skuli hannað þannig að það rýri hvorki brunahólfun byggingar né stuðli að reykútbreiðslu við bruna. Í leiðbeiningum við byggingarreglugerð (9.6.14. gr.) kemur fram að bruna- og reyklokur skuli vera með bilunarviðvörun og lokast sjálfvirkt innan þess tíma sem nauðsynlegur er til að þær uppfylli kröfur reglugerðarinnar. Þá skal hvert kerfi hafa sjálftölvuafl svo loka- og öryggiskerfi virki þótt rafmagnsforsendur raskist (t.d. við eldsvoða).

Rafdrif og fjarstýring

Byggingarreglugerðin kveður ekki sérstaklega á um tækni (mótor eða gorm) en leiðbeiningar og verkskrár segja til um val rafdrifs. Í praktík eru brunalokur annað hvort sjálfvirkar (opnaðar með rafmótor eða rafsegulinnihaldi) en lokast við straumrof eða brunaviðvörun, eða með sjálfheldu gormi og bræðandi tengi (thermal link).Venjulega eru brunalokar  24 V og gormlestaður til lokunar í rafmagnsleysi“. Brúntengd hitanemi (bræðingar) skal rjúfa strauminn til mótorsins þegar hitastig í lokanum nær tilteknum mörkum (t.d. 72 °C), og gefur til kynna stöðu loka (opið/lokað) með stöðuljósi (gaumljósi). Styrkleikar slíks drifkerfis eru að loka- og eftirlitstæki eru virk jafnvel eftir straumrof, og loka lokunum sjálfkrafa við brunaviðvörun eða bruna (samræmt sjónarmiðum 9.6.14. gr.).

Prófanir og viðhald

Brunalokur þurfa að vera prófaðar og viðhaldnar í samræmi við Evrópustaðla og framleiðendaleiðbeiningar. CE-merking krefst þess að lokur gangist undir prófanir samkvæmt EN 1366-2 (eldþolstest innsettra loka í loftrásum) og skori „EI60“ (eðlilegt brunavörn tímabilið 60 mín) eða hærra, sem staðfestir brunahæfni þeirra. Evrópustjórnvöld gera kröfur um reglulegt eftirlit og viðhald eldvarnarinnréttinga, þar með talið bruna- og reykloka. Viðhaldið felur meðal annars í sér að ryðhreinsa og smyrja drifbúnað, athuga gorma og hitanema, prófa lokunarhraða og loftleka. Þá skal skoða brunaþéttingar (brunaskil) í kringum lokana – slíkt vinnuafl má aðeins leysa verktaki sem hefur starfsleyfi frá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun.  Þetta kallar á sérstakar stjórnstöðvar fyrir brunalokur – brunalokustöðvar.

CE-merking og viðurkenndir staðlar

Ísland er aðili að Evrópska efnahagssvæðinu, svo CE-merking er skylda fyrir brunalokur í markaðssetningu. CE-merking undir Samningsreglugerð ESB um byggingavörur tryggir að varan uppfylli tiltekin grunnkröfur um brunavörn. Íslenskir hönnuðir og verktakar vísar gjarnan í ÍST EN staðla (íslenskar útgáfur Evrópu staðla). Helstu staðlar fyrir brunalokur eru EN 15650 (álíka ÍST EN 15650, staðall fyrir fire damper), EN 1366‑2 (prófunaraðferð brunaloka) og EN 13501‑3 (flokkunarstaðall, til að flokka bruna- og reyklok eftir prófunum). Til dæmis kveður útboðsskýrsla Reykjavíkurborgar á um að „bruna- og reyklokur skulu vera CE merktar í samræmi við ÍST EN 15650, prófaðar skv. ÍST EN 1366-2 … S skv. ÍST EN 13501-3“.  Í stuttu máli: CE-merking samkvæmt þessum stöðlum er viðurkennd vegvísir fyrir samþykki brunaloka í íslenskum byggingum.

Sérstakar íslenskar kröfur og leiðbeiningar

Á Íslandi gilda, umfram evrópsk lög, ákveðnar sérkröfur og stuðningsskýringar. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun gefur út leiðbeiningar um brunavarnir, þar með talið dæmi um uppsetningu brunaloka í loftræstikerfum. Í almennum verklýsingum fyrir raflagnir og loftræsikerfi er tekið fram að bruna- og reyklokur verði festar samviskusamlega, áttagreinilega með varanlegri stöðumerkingu, hitavörnum og viðvörunum.  Verkefnastjórar þurfa jafnframt að tryggja að brunaþéttingar í veggjum og loftum (kringum lokurnar) séu gerðar af réttri fagmennsku, oftast af handverksmeisturum með sérstakt leyfi. Sveitarstjórn (byggingarfulltrúi) og slökkvilið hafa eftirlit með því að reglur um brunavarnir, þar með talið brunalokur, séu uppfylltar. Með þessum hætti tryggir íslenska löggjöfin að brunalokur á borð við Brofer BTT-25-100 séu í samræmi við öryggiskröfur: þær verði rétthannaðar, prófaðar og skráðar, með viðeigandi mótor- eða gormdrifi og reglulegri þjónustu, allt í takt við íslensk og alþjóðleg kröfur um brunavarnir.

Lykilatriði: Brunalokur í loftræstikerfum skulu uppfylla íslenskar byggingarreglugerðir (t.d. 112/2012) og leiðbeiningar HMS. Þær verða að vera CE-markaðar og uppfylla ÍST EN staðla (15650, 1366-2, 13501-3 o.fl.) Í kerfum tengdum brunaviðvörun eru lokaop með rafmótora (venjulega 24 V með gormlokun) og hitaprófunum fyrir sjálfvirka lokun. Eftir uppsetningu eru lokurnar prófaðar að fullu og síðan viðhaldið reglulega, í samræmi við framleiðandi og viðurkenndar leiðbeiningar.

Brunalokur frá Brofer uppfylla þessi skilyrði og hafa í áraraðir verið með vinsælli brunalokum á Íslandi.